De Staat van het Klimaat 2010

Wetenschap in turbulente tijden

Voor het eerst gaat De Staat van het Klimaat niet sec in op de wetenschappelijke ontwikkelingen op klimaatgebied. Er is ruim aandacht voor de publieke en politieke ophef over de gebeurtenissen rond het IPCC en climate-gate.

De tijd dat klimaatwetenschappers zich in de luwte op hun onderzoek konden richten lijkt definitief voorbij. Het weer en de waan van de dag maken sinds vorig jaar nadrukkelijk deel uit van de vragen die zij vanuit publiek, politiek en media op zich af zien komen. Dat blijkt uit De Staat van het Klimaat 2010 die staatsecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) vandaag in ontvangst neemt. De publicatie geeft een overzicht van relevante ontwikkelingen op het gebied van klimaat in het afgelopen jaar. Het is een uitgave van de onderzoeks-instellingen die samenwerken binnen het PCCC (Platform Communication on Climate Change).

Joop Atsma laat weten meer dan geïnteresseerd te zijn in het 'jaarverslag van het klimaat'. "Voor mij is dit document van groot belang," zegt hij bij het in ontvangst nemen ervan. "Klimaatverandering is onderwerp van veel debatten in de Tweede Kamer. Met dit boekje kan ik steunen op data van de Nederlandse wetenschap."
Zie verder: Atsma: "Koudste jaar sinds 1996 - dat geeft ruimte aan scepsis"

"We hebben in De Staat van het Klimaat nadrukkelijk aandacht besteed aan het klimaatdebat", zegt Rob van Dorland (KNMI), Voorzitter van de Wetenschappelijke Redactie van het PCCC. "Na alle ophef door de inhoud van openbaar gemaakte e-mails van de Climate Research Unit in Groot-Brittannië en de gevonden fouten in het laatste IPCC-rapport konden we daar niet omheen. Bovendien roepen de strenge winters van afgelopen twee jaar bij het publiek vragen op over de opwarming van de aarde."

Het weer en politieke reuring zijn over het algemeen geen zaken waar klimaatwetenschappers zich mee bezig houden. Toch is de wetenschap daar door vraagtekens die publiek en politiek zetten bij haar conclusies nu wel min of meer toe gedwongen. Van Dorland: "Wij zijn het debat nooit uit de weg gegaan, maar de noodzaak om het klimaatdebat te voeren is in 2010 groter geworden. We hebben bijvoorbeeld daarom een lijst met veelgestelde vragen opgenomen op onze website klimaatportaal.nl. En we proberen meer duiding te geven aan informatie die op ons afkomt vanuit de media. Dat is lastig gebleken, maar we moeten en zullen dat blijven proberen. We gaan de discussie met klimaatsceptici absoluut niet uit de weg, maar willen die juist aangaan."

Extremen in 2010

Nederland beleefde met 2010 het koudste jaar sinds 1996. De maand december was zelfs de koudste decembermaand sinds 40 jaar. Wereldwijd was het echter één van de warmste jaren sinds 1850 en de ijsbedekking op de noordelijke ijszee was het laagste sinds 1979. De koude winter in Nederland was het gevolg van een flinke negatieve piek in de Arctische Oscillatie. Dit is een bekend patroon van afwijkende luchtstromingen, waardoor de wind in Siberië vooral uit het noorden waait, in Noord-Europa uit het oosten en op Groenland uit het zuiden.

Het jaar 2010 kende een aantal extreme weersgebeurtenissen en de gevolgen daarvan. Zo liep 20 procent van Pakistan onder water; ongeveer 20 miljoen mensen werden getroffen. Ook China kampte met overstromingen en dodelijke modderstromen. Terwijl Rusland de heetste zomer sinds het begin van de metingen beleefde, had Midden-Europa te maken met zware regenval.

Deze rampen en extremen zijn niet eenduidig terug te voeren op klimaatverandering. Afwijkingen in temperatuur en neerslag horen bij de grillen van de natuur. Wel zijn de gebeurtenissen meteorologisch gezien zeldzaam. Naar verwachting neemt de kans op extreme temperaturen en extreme neerslaghoeveelheden toe als gevolg van het versterkte broeikaseffect.

Van Dorland: "In 2010 werd duidelijk dat de klimaatwetenschap in een nieuw tijdperk opereert, met een hoge mate van politisering en dynamische interactie tussen wetenschap en publiek debat. De integriteit van de klimaatonderzoekers zelf werd in twijfel getrokken door de kwestie van de gelekte e-mails en fouten in het IPCC-rapport. Met die realiteit moeten klimaatwetenschappers vandaag de dag omgaan. Deze Staat van het Klimaat is een erkenning daarvan."